Door Albert Stoetzer – Ichthus HEAO, 2001
Samenvatting
In deze scriptie onderzocht ik de juridische en maatschappelijke positie van de verzekeraar die schade vergoedt na een strafbaar feit. Wat zijn zijn rechten in het strafproces tegen de dader? En waarom wordt deze partij, ondanks zijn rol in het herstel, vaak buitengesloten in het strafrechtelijk traject?
De scriptie zoomt in op het spanningsveld tussen civiel recht en strafrecht. Kan en mag een verzekeraar – die schade heeft vergoed – zich als benadeelde partij voegen in het strafproces tegen de dader? Ondanks dat hij financieel heeft bijgedragen aan het herstel, blijkt de toegang tot het strafrecht vaak gesloten. Deze situatie wringt met moderne veiligheidsprincipes, zoals publiek-private samenwerking en de roep om herstelrecht.
Probleemstelling
Is het wenselijk het geldend straf(proces)recht te veranderen, zodat daarin meer gewicht kan worden toegekend aan de belangen van de gesubrogeerde verzekeraars?
Deze centrale vraag leidde tot een uitgebreid juridisch-literatuuronderzoek en analyse van praktijkvoorbeelden, zoals schade bij vernieling, voetbalrellen of geweldsmisdrijven.
Wetten en artikelen
Wetboek van Koophandel (WvK)
Artikel 284 WvK vormt de kern van de scriptie. Het regelt de wettelijke subrogatie: het recht van een verzekeraar om na schadevergoeding de vordering van de verzekerde over te nemen.
Burgerlijk Wetboek (BW)
Artikel 7:962 BW (voorheen art. 7.17.2.25 NBW) behandelt eveneens de subrogatie bij schadeverzekering en wordt besproken in samenhang met art. 284 WvK.
Wetboek van Strafrecht (Sr)
- Artikel 36f Sr: schadevergoedingsmaatregel van de strafrechter aan de dader. Niet toegankelijk voor verzekeraars.
- Artikel 74 Sr: transactie met het OM als alternatief voor vervolging.
- Artikel 14c Sr: bijzondere voorwaarden bij voorwaardelijke veroordeling, waaronder schadevergoeding.
Wetboek van Strafvordering (Sv)
- Artikelen 51a t/m 51f Sv: regeling voor voeging als benadeelde partij. Verzekeraars worden uitgesloten.
- Artikel 12 Sv: beklagrecht bij niet-vervolging.
- Artikelen 116–119a Sv: regels rond inbeslaggenomen goederen.
- Artikelen 552a t/m 552ca Sv: beklagmogelijkheden van derden, o.a. over beslag of schadevergoeding.
Samenvattende tabel
| Wetboek | Artikel(s) | Onderwerp |
|---|---|---|
| WvK | 284 | Wettelijke subrogatie door verzekeraars |
| BW | 7:962 (vroeger 7.17.2.25) | Subrogatie bij schadeverzekering |
| Sr | 36f, 74, 14c | Schadevergoeding, transactie, voorwaarden |
| Sv | 51a–51f, 12, 116–119a, 552a–552ca | Voeging, klachtrecht, beslag, beklag |
Belangrijkste conclusies
- Het strafproces is nu primair gericht op de dader en directe slachtoffers. Verzekeraars vallen vaak buiten de boot.
- De rol van verzekeraars past echter wél binnen het streven naar integrale veiligheid en herstelgericht denken.
- Er zijn juridische en beleidsmatige argumenten vóór meer ruimte voor subrogatie binnen het strafproces.
- Een beperkte, maar structurele toegang voor gesubrogeerde verzekeraars zou bijdragen aan schadeverhaal, bewustwording en rechtvaardigheid.
Nog steeds actueel
Hoewel geschreven in 2001, blijft dit onderwerp brandend actueel. In een tijd waarin samenwerking tussen publieke en private partijen steeds belangrijker wordt voor schadebeheersing en fraudebestrijding, is het essentieel dat ook de wetgeving hierin meebeweegt.
Verzekeraars dragen bij aan schadeherstel namens de samenleving. Waarom krijgen ze dan niet dezelfde rechten als de oorspronkelijke benadeelde in het strafproces?
Download en uitnodiging tot dialoog
Ben jij beleidsmaker, verzekeraar, jurist of simpelweg geïnteresseerd in de rechtspositie van derden binnen het strafrecht?
📥 Download hier de volledige scriptie als PDF:
Update 2019: Wetswijziging verplaatste schade bracht geen verandering
Op 1 januari 2019 werd met wetsvoorstel 34 257 de mogelijkheid verruimd voor derden om zich in het strafproces te voegen met een civiele vordering, als zij zogeheten verplaatste schade hadden geleden – bijvoorbeeld ouders die medische kosten maken voor een kind.
Maar voor gesubrogeerde verzekeraars veranderde er niets.
Deze wetswijziging erkent weliswaar dat anderen dan het directe slachtoffer schade kunnen lijden of overnemen, maar sluit verzekeraars nog steeds uit. Subrogatie (het regresrecht van de verzekeraar die in de rechten van de verzekerde treedt) wordt namelijk niet gezien als verplaatste schade, maar als een zelfstandige vordering. En die blijft uitgesloten van voeging in het strafproces.
📌 De scriptie uit 2001 is daarmee nog altijd actueel: ook vandaag staan verzekeraars bij het strafproces aan de zijlijn, zelfs wanneer zij als enige partij de daadwerkelijke schade hebben betaald.
Wat vind jij?
Ik nodig je van harte uit om in dialoog te gaan. Zijn de knelpunten die ik toen signaleerde inmiddels opgelost? Of vraagt dit onderwerp juist nu om hernieuwde aandacht?
💬 Neem gerust contact op via info@112Wwft.nl
#Subrogatie #Strafrecht #Veiligheid #Verzekeraars #PubliekPrivaat #112Wwft