Project Ketenversterking VT (Verdachte Transacties)

Op deze pagina vertel ik u meer over het project ketenversterking VT (Verdachte transacties), een initiatief van De FEC-Partners en één van de prioriteiten uit de beleidsagenda aanpak witwassen van september 2022 van de Minister van Justitie en Veiligheid en die van Financiën. Daartoe zal ik eerst kort uitleggen wat verdachte transacties zijn en waarom de meldketen dient te worden versterkt.

Wat zijn verdachte transacties?

Verdachte transacties zijn ongebruikelijke transacties die na onderzoek door het meldpunt FIU-Nederland verdacht worden verklaard omdat ze te relateren zijn aan criminaliteitsvormen als witwassen, fraude, underground banking of andere vormen. Voordat het meldpunt een ongebruikelijke transactie kan onderzoeken moet zo’n transactie natuurlijk eerst in het kader van de Wwft door een meldplichtige instelling aan het meldpunt zijn gemeld.

Als ongebruikelijke transacties eenmaal zijn verdacht verklaard dan worden zij ter beschikking gesteld aan de diverse (bijzondere) opsporings-, inlichtingen- en veiligheidsdiensten. De verdacht verklaarde transacties kunnen dan worden gebruikt als startinformatie voor een opsporingsonderzoek. Ze kunnen ook direct onderdeel uitmaken van het bewijs in een strafzaak. Soms leveren ze een bijdrage aan een ander type interventie zoals een bestuursrechtelijke of fiscale. Verder kan een verdachte transactie van toegevoegde waarde zijn voor buitenlandse FIU’s.

Verdachte transacties kunnen daarnaast worden gebruikt als data voor analyses op zowel tactisch als strategisch niveau. Denk dan aan patronen rondom een specifiek nieuw betaalmiddel. Maar ook aan opvallende financiële gedragingen van een bepaald type verdachte als fraudeurs of mensensmokkelaars. Sommige analyses van het FIU op verdachte transacties geven een beter inzicht in regionale en landelijke ondermijnings- en criminaliteitsbeelden.¹

Waarom dient de meldketen te worden versterkt?

De meldketen dient te worden versterkt omdat zowel een evaluatie van de Algemene Rekenkamer als één van de FATF aantonen dat er ruimte is voor verbetering.

Zo merkt de Algemene Rekenkamer² in 2022 op;

Geen garantie doelmatige en doeltreffende meldketen

“Op basis van ons onderzoek stellen we vast dat de meldketen nog niet optimaal functioneert en ongebruikelijke en verdachte transacties doelmatiger en doeltreffender kan verwerken. Zo hebben we geconstateerd dat de opsporingsdiensten en het OM niet kunnen garanderen dat de meest risicovolle signalen nader onderzocht worden om te kijken of zij opvolging nodig hebben. Ook leidt de huidige werkwijze ertoe dat opsporingsambtenaren afzonderlijk van elkaar dezelfde verdachte transacties kunnen onderzoeken zonder dat van elkaar te weten. Hierdoor zetten zij hun schaarse specialistische financiële expertise suboptimaal in. Tot slot is de manier waarop de FIU-NL de informatie over verdachte transacties bij de opsporingsdiensten aanlevert voor verbetering vatbaar. Het is voor de opsporingsdiensten op dit moment lastig om uit de aangeleverde transactie-informatie van de FIU-NL de transacties te selecteren die waarschijnlijk het meeste resultaat opleveren in termen van criminaliteitsbestrijding.

Er zijn dus kansen om witwassen doelmatiger en doeltreffender te bestrijden, zodat ook meer recht wordt gedaan aan de inspanningen van private partijen zoals banken, geldwisselkantoren, accountants en notarissen om witwassen te signaleren. De meldketen voor ongebruikelijke transacties is naar ons oordeel rijp voor een volgende stap.”

In hun reactie op het rapport van de Algemene rekenkamer stellen de Minister van Justitie en Veiligheid en die van Financiën dat ze de geïdentificeerde verbeterpunten breder willen trekken door ook te kijken naar mogelijkheden om de feedbackloop naar de private partijen te vergroten.

Naast de Algemene Rekenkamer heeft ook de FATF ten aanzien van verdachte transacties een paar tekortkomingen genoemd in haar “2022 Mutual Evaluation Report of the Netherlands” (in dit rapport worden verdacht verklaarde transacties “dissiminations” genoemd)³, het gaat om de volgende punten;

Key Finding no. 2

“Competent authorities use a wide range of financial intelligence sources in their investigations, including data hubs, Financial Intelligence Unit (FIU) disseminations, inter-agency co-operation platforms and public-private partnerships. Law enforcement authorities (LEAs) increasingly access FIU disseminations and request information exchange on criminal and unexplained wealth (iCOV) reports during their investigations into ML, TF and predicate offences. FIU products are of high quality, timely and targeted to law enforcement needs. Minor concerns exist on the lack of a feedback mechanism to the FIU on the follow-up given by LEAs to its disseminations and on the number of disseminations left unattended in the Police database; however, these issues are largely mitigated by the close operational co-operation between LEAs and FIU-NL.”

Het doel van het project

Het doel van het project ketenversterking VT is om aan bovengenoemde bevindingen tegemoet te komen. Dit door het gebruik, de kwaliteit, en het inzicht in én de kennis over Verdachte Transacties (VT) te optimaliseren bij de ketenpartners Politie, OM, FIOD en FIU. Daarnaast streeft het project een verbetering na van de feedbackloop over VTs richting Wwft-Poortwachters.⁴ Als er eenmaal meer zicht en inzicht is in het gebruik van verdachte transacties dan kan, aldus De Ministers, het uiteindelijk doel worden bereikt om te komen tot een verbeterde verspreiding van verdachte transacties naar de verschillende opsporingsdiensten.⁵

Concreet

Volgens de Minister van Justitie en Veiligheid en die van Financiën zal concreet worden bezien hoe de overdracht van informatie door de FIU-Nederland aan opsporingsdiensten zodanig kan worden verbeterd dat opsporingsdiensten sneller en gemakkelijker de voor hen relevante informatie kunnen identificeren. Daarnaast is er aandacht voor de vraag hoe de meest relevante verdachte transacties nog beter kunnen worden geselecteerd en waar nodig onder gezag van het OM kunnen worden opgevolgd door de (bijzondere) opsporingsdiensten. Hierbij wordt voortgebouwd op initiatieven uit 2021 van het OM, de FIOD en het AMLC. Dit betreft onder andere het ontwikkelen van maandrapportages en het herkenbaar maken en prioriteren van verdachte transacties die nieuwe potentiële verdachten in beeld kunnen brengen bij opsporingsdiensten.⁶

Wat betreft het vergroten van de feedbackloop tussen publieke partijen en private instellingen is het Project Ketenversterking VT intussen gestart met het benaderen van belangenbehartigers van specifieke meldergroepen zoals de Nederlandse Vereniging van Geldtransactiekantoren (NVGTK) en de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB).

Auteur; Albert Stoetzer, 7 juli 2023, updated 13 juli 2023

1. FIU, Jaaroverzicht FIU-Nederland 2021, Zoetermeer, juni 2022, p. 6, 8 en 9. FIU Jaaroverzichten.
2. Zie het rapport Algemene Rekenkamer, Bestrijden witwassen deel 3: stand van zaken 2021, Den Haag, juni 2022, p. 7
3. Zie Key Finding nummer 2 van het FATF Mutual Evaluation Report of The Netherlands, dated August 2022
4. Bron: AMLC podcast no. 35 Witwasbestrijding politie en programma criminele geldstromen met Tanja-Gulicher vanaf minuut 11.
5. Zie “Bijlage 1: Beleidsagenda aanpak witwassen: streng waar nodig, met ruimte waar mogelijk en meten om te weten” bij de Kamerbrief over beleidsagenda aanpak witwassen Kamerstuk | 23-09-2022″ onder sectie “Verbeteren inzicht in gebruik verdachte transacties en feedback-loop”
6. Zie “Bijlage 1: Beleidsagenda aanpak witwassen: streng waar nodig, met ruimte waar
   mogelijk en meten om te weten” bij de Kamerbrief over beleidsagenda aanpak witwassen Kamerstuk | 23-09-2022″ onder sectie “Verbeteren inzicht in gebruik verdachte transacties en feedback-loop”