In een grote rechtszaak tegen tien verdachten heeft het Openbaar Ministerie (OM) bij de rechtbank Rotterdam maandag gevangenisstraffen tussen de één en zeven jaar geëist. Acht van de verdachten maken volgens het OM deel uit van een radicale minderheid binnen de soevereinenbeweging. Enkele van hen wilden met geweld in opstand komen tegen de Nederlandse overheid. Tegen twee verdachten die hen daarvoor de wapens hadden geleverd, was eerder deze maand al vier en zes jaar cel geëist.
Common Law Nederland Earth (CLNE)
Voor de behandeling van de strafzaak zijn tien dagen uitgetrokken. Centraal staat de organisatie Common Law Nederland Earth (CLNE), later bekend als Volksraad. Een organisatie die volgens het OM het gezag van de Nederlandse overheid niet erkent en die wil vervangen door een eigen systeem van zelfbestuur, met sheriffs, volksraden en milities. Daarvoor zou het huidige systeem moeten wijken, door waar mogelijk met lokale milities burgerarresten uit te voeren van personen die worden gezien als verantwoordelijken voor de onderdrukking van he huidige regime, blijkens door CLNE uitgevaardigde documenten. Een 55- en 67-jarige verdachte worden door het Openbaar Ministerie ervan verdacht deze criminele organisatie te hebben opgericht, en anderen te hebben opgeruid tot het plegen van een terroristisch misdrijf. Tegen de 55-jarige verdachte wordt 36 maanden cel geëist, tegen de 67-jarige 30 maanden, waarvan 10 voorwaardelijk.
‘Zes sheriffs voor Vechtdal’
We hebben nog sheriffs, hulp sheriffs, juryleden en ‘getuigen’ nodig, chatte de 67-jarige verdachte die CLNE in augustus 2022 samen met de 55-jarige man opricht. De coronapandemie is dan net voorbij. Met andere verdachten proberen ze in alle regio’s ‘common law’ groepen op te zetten. Er zijn regelmatig bijeenkomsten, zowel online als fysiek, en actieve chatgroepen op Signal en Telegram. Nieuwe leden krijgen informatie over functies binnen CLNE. Over ‘militie’ wordt vermeld dat dit mensen zijn ‘die meegaan, als een vredesofficier (sheriff) een arrest gaat uitvoeren’. “Sheriffs en hun plaatsvervangers moeten volledig gekwalificeerd en getraind zijn in het oordeelkundig gebruik van geweld, om verdachte en veroordeelde criminelen en vijanden van de republiek te arresteren en op te sluiten. Alle sheriffs zullen gewapend zijn en uitgerust met beschermende uitrusting. Hun bevoegdheden van arrestatie en detentie worden geregeld door gerechtelijke bevelen en bevoegdheden aan hen verleend door de tribunalen.’
De boodschap om zo een eigen ‘soevereine republiek’ te stichten slaat aan. Vanuit het hele land melden groepjes mensen zich. In november 2022 zijn er ‘zes sheriffs voor Vechtdal’ en heeft ‘Groningen zijn eerste sheriff’, zo is te lezen. In Brabant worden begin 2023 ‘twee nieuwe sheriffs beëdigd’.
‘Bam bam nodig’
Drie van de tien verdachten vormden, zo vindt het Openbaar Ministerie, een lokale militie in Deventer. Deze Deventer-groep omschreef zichzelf als een groep die ‘kan worden opgetrommeld als er massa-arrestaties moeten worden uitgevoerd’. Een 46-jarige verdachte, aanhanger van het common law gedachtegoed, noemde zichzelf de ‘sheriff van Deventer’. Daarnaast trainde de groep in zelfverdedigingstechnieken, gebruik van portofoons en schaften zij tien vuurwapens aan die ook daadwerkelijk geleverd werden in november 2023. In april 2024 werd de ‘sheriff’ en een 66-jarige medeverdachte op een parkeerplaats in Raalte aangehouden. Bij hen werden vuurwapens waarmee je iemand kunt doden aangetroffen, concludeert de Eenheid Landelijke Opsporing en Interventies (LO), die het onderzoek uitvoert. In juli van dat jaar worden andere verdachten aangehouden.
Ze waren op zoek naar meer wapens, waaronder mitrailleurs, en grote hoeveelheden munitie. De drie verdachten uit de zogenaamde Deventer groep verklaarden de wapens te kopen vanwege de Russische dreiging. Het OM vindt dat niet aannemelijk omdat in documenten juist de Nederlandse overheid als vijand wordt benoemd. In het onderzoek zijn meerdere aanwijzingen dat de Deventer groep een doelwit op het oog had, maar nog geen concreet plan. Het Openbaar Ministerie vindt voorbereiding van misdrijven met een terroristisch oogmerk bewezen. Tegen alle drie deze verdachten wordt 7 jaar celstraf geëist.
Sapientes ab Oriente
Ook twee verdachten uit Geesteren, een vrouw van 60 en een man van 63, worden verdacht van deelname aan CLNE. Daarnaast zouden zij met anderen de lokale groep Sapientes ab Oriente vormen. Het Openbaar Ministerie vindt niet bewezen dat zij bezig waren met het uitvoeren van burgerarresten. Wel vindt het Openbaar Ministerie dat zij zich door het sturen van Search Warrants (arrestatiebevelen) aan onder meer overheidsfunctionarissen vanuit hun groep SAO, schuldig maken aan bedreiging van deze personen. Tegen de 60-jarige vrouw wordt 18 maanden, waarvan 6 voorwaardelijk geëist. De man hoort 12 maanden, waarvan 4 voorwaardelijk tegen zich eisen.
‘Operatie Enduring Freedom’
Bij een andere 60-jarige verdachte, die eind 2024 in Geleen wordt opgepakt, worden documenten aangetroffen voor een plan van zijn hand met de naam ‘Operatie Enduring Freedom’. Het gaat over het uitvoeren van burgerarresten van overheidsfunctionarissen of mensen die betrokken zijn (geweest) bij het Covid-vaccinatiebeleid. Hoewel de verdachte het ontkent, blijkt uit het dossier dat sprake is van een zogenaamd ‘bovenwater’ en een ‘onderwater’ plan, dat verder reikt dan slechts een communicatieplan voor lokale groepen tijdens noodsituaties. “Vrijheidsontneming en het uiteindelijk in gijzeling nemen en berechten van de verantwoordelijken”, zo staat er te lezen in dit plan.
De 60-jarige verdachte beroept zich op de zitting op zijn zwijgrecht. Tegen hem eist het OM 24 maanden, waarvan 8 voorwaardelijk, vanwege het bevorderen van het terroristisch misdrijf wederrechtelijke vrijheidsberoving, gepleegd met een terroristisch oogmerk. Dat heeft hij kortgezegd gedaan door het verspreiden van het document ‘Operatie Enduring Freedom’ en het geven van presentaties daarover.
Soevereinenbeweging
Zelfverklaarde soevereinen vormen een belangrijke subgroep binnen het extremistische deel van de anti-institutionele beweging. In totaal zijn er in Nederland enkele tienduizenden aanhangers van het soevereine gedachtegoed, zo meldde de NCTV. Zij zien de overheid als illegitieme macht, die handelt in strijd met het ‘natuur-’ en ‘gewoonterecht’. De meeste soevereinen proberen zo autonoom mogelijk te leven, en blijven binnen de grenzen van de wet. Het Openbaar Ministerie benadrukt dat van die tienduizenden soevereinen het grootste deel niets strafbaars doet. Enkele tientallen tot honderd soevereinen geloven dat een gewelddadige confrontatie met de overheid uiteindelijk onvermijdelijk is.